Radioelektronicy polscy

Malarski Tadeusz

Aparatura stacji LWO Malarski Tadeusz (1883-1952), fizyk, radiotechnik, profesor politechnik we Lwowie i Gliwicach.
    Urodzony 23 IX 1883 w Dalowicach (powiat miechowski, województwo małopolskie), syn Stanisława, rządcy majątku ziemskiego i Emilii z Klimków. Po ukończeniu wyższej szkoły realnej w Krakowie (1902) odbył studia na Wydziale Budowy Maszyn Szkoły Politechnicznej we Lwowie, które ukończył w 1907 r. po czym otrzymał asystenturę przy Katedrze Fizyki tejże uczelni. W latach 1907-1910 odbył dodatkowe studia matematyczno-fizyczne na Uniwersytecie Lwowskim interesując się m.in. podstawami rozwijającej się w tym czasie radiotechniki. Równolegle z pracą na politechnice wykładał w latach 1913-27 mechanikę i elektrotechnikę w Państwowej Szkole Przemysłowej we Lwowie. Na podstawie rozprawy O wpływie filtrowania na hydrozole, opublikowanej w kilkujęzycznych wydawnictwach Polskiej Akademii Umiejętności, ("Rozprawa AU Wydział Matematyczno-Przyrodniczy" S. III, Kraków 1918 LVIII Dz. A, odb. Kraków 1919, oraz "Kolloid-Zeitscheift", Lipsk 1918) uzyskał w 1920 r. na politechnice stopień doktora nauk technicznych. Wstąpiwszy do wojska był w latach 1918-21 dowódcą (przedstawionej na zdjęciu) radiostacji lwowskiej, a później przemyskiej (obie radiostacje, uruchomione przez Austriaków w r. 1913, były wyposażone w nadajniki łukowe o mocy 4 kW). Później został szefem służby radiotelegraficznej VI Armii WP.
Tadeusz Malarski     W 1925 r. habilitował się z fizyki doświadczalnej na Wydziale Rolniczo-Lasowym.
    W 1923 r. rozpoczął na Politechnice Lwowskiej wykłady z dziedziny prądów szybkozmiennych i radiotechniki, którą darzył szczególnym zainteresowaniem, oraz zorganizował na Wydziale Mechanicznym Laboratorium Radiotelegrafii, którym kierował także wtedy, gdy w 1927 r. został profesorem nadzwyczajnym (a w 1936 r. zwyczajnym) fizyki na Wydziale Rolniczo-Lasowym. Wykłady te stanowiły zalążek specjalizacji w grupie słaboprądowej. W roku akademickim 1924/25 wykłady rozszerzył o lampy katodowe, a w r. 1928/29 - o pomiary radiotechniczne. Dzięki niemu powstała w 1937 r. na Oddziale Elektrotechnicznym Wydziału Mechanicznego odrębna Grupa Tele- i Radiotechniczna. W latach 1936-39 z grupy słaboprądowej powstało studium teletechniczne. Malarski zajmował się w tym czasie m.in. problematyką fal ultrakrótkich i ich rozchodzenia się. Zajęcia na uczelni przerwał wskutek zamknięcia jej w 1941 r. przez hitlerowców; wykładał wtedy w rzemieślniczej szkole zawodowej i na technicznych kursach fachowych (Staatliche Technische Kurse), uruchomionych w miejsce politechniki.
    W 1945 r. Malarski wyjechał ze Lwowa do Gliwic, gdzie zorganizował Katedrę Fizyki na Wydziale Elektrycznym Politechniki Śląskiej i objął jej kierownictwo; w tejże uczelni zorganizował także Studium Telekomunikacyjne, Wydzielony Zakład Optyki i Mechaniki Precyzyjnej oraz Katedrę Fizyki Technicznej. Wykładał także fizykę na Wydziale Komunikacji Wydziałów Technicznych AGH w Krakowie, gdzie zorganizował Katedrę Fizyki, którą kierował do 1952 r. W r. 1946 otrzymał tytuł profesora zwyczajnego na Wydziale Elektrycznym Politechniki Śląskiej, po przeniesieniu habilitacji lwowskiej. Do bliskich współpracowników i wychowanków Malarskiego należeli m.in. Andrzej Jellonek, Leszek Siciński, Zbigniew Siciński, Tadeusz Jaskólski (później pracownicy naukowi i techniczni Państwowych Zakładów Tele- i Radiotechnicznych w Warszawie; po wojnie Zbigniew Siciński i Andrzej Jellonek związali się z Politechniką Wrocławską); Marian Konopacki, Józef Szpilecki i Witold Korecki (kierownik techniczny lwowskiej stacji Polskiego Radia, krótkofalowiec - SP3II).
    Prace dydaktyczne, badawcze, popularyzacyjne i organizatorskie Malarskiego koncentrowały się na zagadnieniach fizyko-chemii koloidów oraz radiotechnice. Jego prace nad koloidami, m.in. wspomniana rozprawa doktorska Ze studiów nad filtrowaniem hydrozoli ("Sprawozdania i Prace Polskiego Towarzystwa Fizycznego" 1925 nr 4) oraz wspólnie z Kazimierzem Gostkowskim Über den Einfluss der Elektrolite auf die Elektrisierung des durch ein Kapilarrohr gepressten Wasser ("Acta Physica Polonica" 1932 nr 4), były cytowane i komentowane w literaturze zagranicznej, m.in. Birkeman uważał pracę Malarskiego za klasyczną w dziedzinie tzw. balloelektryczności, tj. powierzchniowego elektryzowania się cieczy podczas rozpylania lub przepływu przez kapilary (zjawisko to jest zwane efektem Lenarda; woda elektryzuje się dodatnio a otaczające ją powietrze - ujemnie; nazwę tą nosi także zjawisko jonizacji gazu pod wpływem promieniowania ponadfioletowego). Z dziedziny radiotechniki ogłosił m.in. pionierskie prace O radiotelegrafii (wyd. nakładem Książnicy Polskiej Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych, Lwów-Warszawa 1923; napisana w 1922 r.), Prądy termoelektronowe, Lampy katodowe (1924), oraz wiele artykułów głównie w "Przeglądzie Radiotechnicznym". Na otwarciu roku akademickiego w Politechnice Lwowskiej w 1937 r. miał wykład p.t. Teoria a praktyka rozwoju radiotechniki ("Czasopismo Techniczne" 1937 nr 21 i osobna odbitka). Pisał także artykuły popularyzujące radiotechnikę. Napisał też wspomnienia o J. C. Maxwellu, M. Smoluchowskim, Z. Wróblewskim i K. Olszewskim opublikowane w "Czasopiśmie Technicznym", "Mathesis Polska" i "Kosmosie". Od 1921 r. był członkiem Polskiego Towarzystwa Politechnicznego we Lwowie. W wykładach i w wielu pracach Malarski łączył zagadnienia czysto teoretyczne z doświadczeniami i z praktyką inżynierską.

    Gdy w 1930 r. Lwów uzyskał nadajnik radiowy (fale średnie 380,7 m) prof. Malarski rozpoczął cykl odczytów radiowych p.t. "Szkice z historii radiotechniki". 18.04.1932 r. wygłosił przez Polskie Radio we Lwowie odczyt p.t. Szlakiem rozwoju radiotechniki.
    Malarski był prezesem koła lwowskiego Stowarzyszenia Radjotechników Polskich oraz Lwowskiego Klubu Krótkofalowców (a później także jego członkiem honorowym); w SEP i na I Ogólnokrajowej Wystawie Radiowej w Warszawie w 1926 r. wygłosił wiele odczytów i referatów z dziedziny fizyki i radiotechniki. W 1923 r. zorganizował i następnie prowadził Ogólny Kurs Radiotelegrafii i Radiotelefonii przy Pańswowej Szkole Przemysłowej we Lwowie. W 1929 r. został członkiem kuratorium powstałego w 1928 r. Instytutu Radiotechnicznego w Warszawie. Na początku lat 30-tych był członkiem komitetu radiofonizacji kraju za pomocą Detefonu. Od 1948 r. Malarski był członkiem czynnym Śląsko-Dąbrowskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Katowicach, Polskiego Towarzystwa Fizycznego (PTF) i przewodniczącym jego oddziału gliwickiego.
    Jako opiekun Grupy Radio- i Teletechnicznej i jej dwóch sekcji: Radiotechnicznej i Teletechnicznej dbał Malarski o nieustanny dopływ dotacji z różnych źródeł, rozszerzanie zasobów aparaturowych i organizację nowych wykładów. Wprowadził więc wykłady z różnych przedmiotów pomocniczych i praktycznych np. dla Sekcji Radiotechnicznej: "Elektronikę stosowaną (Z. Klemensiewicz) - o zjawiskach elektrycznych w próżni i gazach, "Technikę próżni" (Jan Nikliborc), a dla sekcji Teletechnicznej: "Urządzenia teletechniczne" (Łukasz Dorosz), "Linie teletechniczne" (Ambroży Kowalenko) i wiele innych.
    Inicjatywie, olbrzymiemu poświęceniu, a także entuzjazmowi Malarskiego należy zawdzięczać to, że wychowankowie Politechniki Lwowskiej z przedwojennego okresu zajęli w przyszłości poważne stanowiska w nauce i przemyśle oraz stali się wybitnymi autorami książek naukowych i podręczników. Przykładowo można tu wymienić nazwiska Zbigniewa Bartza (był on także krótkofalowcem - TPFS, SP3FS, członkiem PZK i jednym z organizatorów I Międzynarodowych Zawodów PZK w 1933 r.), Wiesława Barwicza, Tadeusza Jaskólskiego, Andrzeja Jellonka, Kazimierza Krulisza (SP1SA), Tadeusza Zagajewskiego.
    Był odznaczony m.in. Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.
    Zmarł nagle 8 III 1952 w Krakowie i został pochowany na cmentarzu Rakowickim. W Politechnice Śląskiej w Gliwicach została odsłonięta tablica pamiątkowa a jedna z sal została nazwana jego imieniem. Z małżeństwa (1909) z Felicją Zajączkowską pozostawił córki: Barbarę, zamężną Krupińską, lekarza i Marię zamężną Świerzawską.

Wybrane prace i publikacje naukowe:

On the influence of filtration on hydrosols, Bull. de Acad. de Sc. Cracovie, str. 72 (1918), i Kolloidzeitschrift, 23, 113 (1918)

Ze studiów nad filtrowaniem hydrosoli, Spraw i Prace Pol. Tow. Fiz. IV, 16 (1925)

O radiotelegrafii, nakładem Książnicy Polskiej Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych, Lwów-Warszawa 1923; napisana w 1922 r., Przyroda i technika,

Zarys rozwoju radjotelegrafji, Przyroda i technika, rok I, 1923, str. 68. il. 49

Prądy termoelektronowe (lampy katodowe), Przyroda i technika, Książnica Polska Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych, Lwów 1924, str. 84, il. 43

Kinetyczne wyprowadzenie pierwszego wzoru Richardsona na prąd w emisji elektronowej, Przegląd Radjotechniczny, 1927

Rozwój radjotechniki, Dziesięciolecie Polski Odrodzonej 1918-1928, Kraków 1929.

Über den Einfluss der Elektrolyte auf die Elektrisierung des durch ein Kapilarrohr gepressten Wssers, Acta Phys. Polonica 1, 465 (1932), wspólnie z K. Gostkowskim

Über den Einfluss der Elektrolyte auf die Elektrisierung des Wassers beim Zerstäuben, Acta Physica Polonica, 1934

Uwidacznianie przebiegów periodycznych w oscylografie katodowym, Przegląd Radjotechniczny, 1933

Teoria a praktyka rozwoju radiotechniki, Czasopismo Techniczne 1937 nr 21

Zasady lotu, W. F. Ware, tłum. Maria i Tadeusz Malarscy, Dobra książka, Wrocław 1949, str. 208

Rozpoczęcie wykładów z radiotechniki w Politechnice Lwowskiej poruszyło rzesze radioamatorów, którzy w tej nowej dziedzinie nie zawsze mogli wyżyć się manualnie. Powstawały przeto różne opracowania między innymi z dziedziny słowotwórstwa, niekiedy bardzo dziwaczne. Na przykład w wigilię 1924 r. wpłynęło na lwowską Uczelnię pismo (przekazane w tym samym dniu przez ówczesnego rektora, prof. K. Wątorka, profesorowi Malarskiemu), pochodzące od wileńskiego radioamatora nawołującego do tworzenia rdzennie polskiej terminologii w tej dziedzinie.

Ze względu na jego ciekawą, chociaż niewątpliwie naiwną treść, warto zacytować je w obszernych fragmentach, zachowując język i pisownię oryginału.
*** Wyzwalajmy moce przyrodzone tkwiące w mowie ojczystej! Zawsze usypiamy je naszą POCHOPNOŚCIĄ do zachwaszczania swych rozmów fachowych niezrozumiałymi dla ogółu dziwolągami obcojęzycznymi. Jaśniejszy naówczas dla niego, sam już nasz język ojczysty niecić tem łatwiej zaciekawienie dla danych spraw i sam powoływać będzie do pracy nad niemi, zpośród tem szerszych kół Narodu, nietylko dzielniejszych, ale choćby i genjuszów. Na zaraniu polskiego FALARSTWA (radiotechniki) poczujmy się do tego obowiązku synowskiego!
...................................................................................................

Zakres sprawy naszych zmysłów - zwanej słyszeniem - rozszerzył się w wielkiej mierze. Obok słyszenia bezpośredniego, dziejącego się za sprawą fal powietrznych grupy dźwiękowej, korzystamy już z dwóch dalszych, technicznych sposobów słuchania, przy których oprócz podstawowego pośrednictwa fal powietrznych dochodzi pośrednictwo prądów i fal elektrycznych, a mianowicie:
a) prądów elektrycznych, przekształcanych technicznie falami mowy i przesyłanych na odległości znaczne po drucie łączącym ze sobą miejsca rozmawiających. Jest to więc dla polaka niewątpliwie SŁUCHARSTWO-SŁUCHOWNICTWO PRĄDOWE, które zwiemy jednak naśladowczo "telefonią";

b) fal elektrycznych, wzniecanych w tym celu w przestworzu, a obciążanych zarazem technicznie falami dźwięków mowy, bądź muzyki. Słyszenie osiągane tą drogą należałoby więc nazwać FALARSKIEM (radiotechnicznem), zaś całą gałąź danej techniki FALARSTWEM-FALOWNICTWEM zamiast "radiotechniką". Należałoby więc mówić zarazem o SŁUCHARSTWIE-SŁUCHOWNICTWIE FALARSKIM, nie zaś o "radiotelefonii".

..............................................................................................

Powracając do zajmujących nas właściwie "falarstwa" oraz "słucharstwa falarskiego", zauważymy łatwo, że zespół sprzętów technicznych, potrzebnych tutaj do wzniecania w przestworzu pośredniczących fal elektrycznych, stanowiący przeto wyposażenie naszych FALARNI-FALOWNI ("radiostacji nadawczych"), obsługują fachowcy, których należałoby nazwać FALOWNICZYMI-FALARZAMI ("radiotechnicy"). Natomiast przyrząd służący im do wzniecania fal - FALARKAMI-FALOWNICAMI zamiast "aparatami nadawczymi".

Istota pracy na "falarniach" polega więc na wzniecaniu w obwodach ich "falarek" prądów elektrycznych, swoistej częstości wysokiej, które obciążamy równocześnie treścią fal dźwiękowych, mającą być przesłaną na odległości dalekie. Te brzemienne wzmiankowaną treścią dźwiękową bądź znakową prądy znajdują swój wyraz elektryczny w FALNIKU (bynajmniej nie zaś w "antenie") danej falarni, który to falnik udziela go przestworzu jako pośrednikowi zjawiska, drogą wzbudzenia w nim fal elektrycznych tą samą treścią właśnie obciążonych. I oto te mianowicie fale, szybując po przestworzu, wzbudzają w FALNIKACH wszystkich tych "słucharń" względnie "znakarń" falarskich (radiotelefonicznych stacji odbiorczych), które nastroiły obwody swych falników na ich długość, odpowiednie prądy wtórne, zdolne odtworzyć słuchową bądź znakową treść takowych, a to w słuchawkach naszych słucharek. Dzieje się to jednak dopiero po falarskim przetworzeniu uzyskanych prądów częstości wysokiej w prądy częstości niskiej, bowiem słuch nasz jest wrażliwy bezpośrednio dopiero na te ostatnie: nadto zaś dopiero po wzmocnieniu tych prądów w stosownych pomocniczych obwodach słucharki.

..............................................................................................

Jak dziwnie dziś brzmi ten wywód wileńskiego radioamatora i słowotwórcy sprzed [...] lat. A przecież chyba w memoriale tym tkwi jakieś źdźbło racji i może dla jego upamiętnienia ostał się do dnia dzisiejszego termin: "krótkofalarstwo".

List ten, nie podpisany, nosi datę "Wilno, dnia 15.12.1924 r., wpłynął na Politechnikę Lwowską dn. 24.12.1924 i został zarejestrowany pod nr. 5280.
(Za www.iele.polsl.gliwice.pl/iele/historia/lwowskie_poczatki.html)

O Radjotelegrafji

O Radjotelegrafji Wyd. Książnica Polska Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych, Lwów, Warszawa, 1923. Seria "Bibljoteka Przyrody i Techniki", str. 68., ilustr. 49.

1. Wstęp (3)
2. Oscylacje elektryczne. Układy promieniujące energję (7)
3. Zjawisko rezonansu elektrycznego. - Koherer. Przyrząd Popowa (13)
4. Pierwsze prace Marconiego (16)
5. System Brauna (20)
6. Zjawisko dudnień elektrycznych (23)
7. Falomierz. Krzywe rezonansu (28)
8. Urządzenie stacji odbiorczej (30)
9. Nowe detektory. Odbiór sygnałów na słuch (32)
10. Iskierniki dające dużą liczbę iskier Urządzenie nowoczesnej stacji nadawczej (37)
11. Dalsze szczegóły. Telefon. Znaczenie tonu muzycznego dla odbioru sygnałów (41)
12. Różne formy sieci antenowych (43)
13. Różne systemy iskrowe (45)
14. Systemy telegraficzne dające fale niezanikające (47)
15. Lampy katodowe (56)
16. Zakończenie (64)

Fragment zakończenia
Studjum radjotelegrafji, tego przepięknego, w sposób genialny rozwiązanego i w niebywale krótkim przeciągu czasu do najwyższej doskonałości doprowadzonego środka techniki komunikacyjnej, jest ze wszech miar polecenia godne, i to nie tylko z punktu widzenia ciekawości ale i z punktu widzenia jego ogromnej pożyteczności dla współczesnego życia. Gdy chodzi o przesyłanie wiadomości do miejsc, z któremi niema połączenia zapomocą telegrafu drutowego [...] albo do których przeprowadzenie takiego połączenia jest niemożliwe [...], telegraf bezdrutowy jest środkiem nieocenionym i w wielu wypadkach nie do zastąpienia.
Lwów w lipcu 1922.

Prądy termoelektronowe (lampy katodowe)

Wyd. Książnica Polska Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych, Lwów, Warszawa, 1924. Seria "Bibljoteka Przyrody i Techniki", str. 84., ilustr. 43.

Przedmowa (3)
O emisji cząstek naelektryzowanych przez żarzące się ciała (5)
Teorja emisji elektronów przez żarzące się ciała (26)
O wpływie gazów na emisję elektronów przez żarzące się ciała (46)
  a) Badania nad prądami czysto elektonowemi (47)
  b) Badania nad wpływami resztek gazów na obserwowane prądy (54)
  c) Warunki, w których otrzymuje się normalną emisję elektronową (57)
Lampy katodowe (60)
  lampy katodowe o trzech elektrodach (73)
Literatura (81)

Wychowankowie

    Prof. Tadeusz Zagajewski urodził się 16 grudnia 1912 r. we Lwowie w rodzinie nauczyciela gimnazjalnego. W 1930 r. ukoczył X Gimnazjum im. H. Sienkiewicza we Lwowie i w tym też roku rozpoczł studia na Oddziale Elektrotechnicznym Wydzialu Mechanicznego Politechniki Lwowskiej, gdzie w 1935 r. uzyskał dyplom inżyniera elektryka. W latach 1936-1939 pracował jako konstruktor w Państwowych Zakładach Tele- i Radiotechnicznych w Warszawie, gdzie był m.in. konstruktorem serii krótkofalowych nadajników radiokomunikacyjnych o mocach 150 W, 2 kW i 50 kW. Wybuch II wojny światowej zastał go w Warszawie.
    W latach 1940-1941 i 1944-1945 pełnił obowiązki asystenta w kierowanej wówczas przez prof. J. Groszkowskiego Katedrze Radiotechniki we Lwowskim Instytucie Politechnicznym. W latach 1941-1944 pracował jako technik w parowozowni Lwów-Wschód a po zajęciu Lwowa przez wojska radzieckie powrócił do pracy w Katedrze Radiotechniki - na stanowisko docenta. W 1945 r. przeniósł się na Politechnikę Śląską i rozpoczął pracę naukową w Katedrze Telekomunikacji pod kierunkiem prof. Malarskiego. W 1946 r. uzyskał na Politechnice Warszawskiej stopień naukowy doktora nauk technicznych - na podstawie pracy, która w zarysie powstała jeszcze we Lwowie pod opieką prof. J. Groszkowskiego, a w 1954 r. tytuł profesora nadzwyczajnego. W 1947 r. przejął kierownictwo Katedry Radiotechniki, przemianowanej w 1954 r. na Katedrę Elektroniki Przemysłowej. W tym okresie wzrosło jego zainteresowanie innymi niż telekomunikacyjne zastosowaniami nowej dziedziny - elektroniki. W szczególności chodziło tu o zastosowania w przemyśle do celów technologicznych, w pomiarach wielkości nieelektrycznych i w automatyce przemysłowej. Prof. Zagajewski nawiązał liczne kontakty z przemysłem opracowywał prototypowe urządzenia elektroniczne i prowadził pierwsze prace naukowe z tej dziedziny. W latach 1956-1959 prof. T. Zagajewski pełnił funkcję prorektora ds. nauki Politechniki Śląskiej. W 1964 r. przechodzi wraz z całą katedrą na Wydział Automatyki i zostaje pierwszym dziekanem tego wydziału. W 1965 r. otrzymał tytuł profesora zwyczajnego. W 1960 r. został powołany na członka korespondenta, natomiast w 1976 r. na członka rzeczywistego PAN. Był współorganizatorem Oddziału PAN w Katowicach. Pełnił obowiązki zastępcy przewodniczącego, a następnie przewodniczącego Oddziału. Prof. T. Zagajewski jest członkiem założycielem Polskiego Towarzystwa Elektrotechniki Teoretycznej i Stosowanej; w latach 1972-1975 był jego przewodniczącym. Otrzymał tez członkostwo honorowe Towarzystwa w 1980 roku.
    Przez wszystkie lata pracy prof. T. Zagajewski prowadził bardzo starannie opracowane wykłady, najwyżej oceniane przez kolejne roczniki studentów. Jego dorobek zawiera wiele książek i podręczników, stale aktualizowanych i dostosowanych do nowych potrzeb dydaktycznych. Pierwszą taką książką był wydany wkrótce po wojnie (1949 r.) podręcznik pt. "Radiotechniczne urządzenia nadawcze", wznawiany w kilku wydaniach do 1961 r. Drugą była wydana po raz pierwszy w 1953 r., a opracowywana wielokrotnie od nowa z różnymi zespołami współpracowników książka pt. "Elektronika przemysłowa". Temat był w ówczesnej literaturze światowej zupełnie nowy, a o potrzebie tej książki świadczyło stałe jej wznawianie w unowocześnionej postaci; jej szóste wydanie ukazało się w 1975 r., a tłumaczenie rosyjskie w 1976 r. Z książek wydanych w późniejszym okresie na szczególną uwagę zasługuje również monograficzne opracowanie układów elektroniki stosowanej i przemysłowej, którego czwarte wydanie ukazało się w 1978 roku pod tytułem "Układy elektroniki przemysłowej".
    Prof. T. Zagajewski był opiekunem ponad 200 magisterskich prac dyplomowych, promotorem 15 rozpraw doktorskich, kilku jego wychowanków uzyskało stopień docenta i tytuł profesora.
    Chociaż oryginalna działalność naukowa prof. T. Zagajewskiego obejmuje w różnych okresach czasu również liczne inne wątki, nie wyłączając eksperymentu i prac które znalazły praktyczne zastosowanie w przemyśle elektronicznym i maszynowym (w tym także rozwiązań patentowych), to jednak podstawową dziedziną zainteresowań prof. Zagajewskiego była teoria obwodów elektrycznych w zastosowaniu do układów elektronicznych. Wśród najważniejszych oryginalnych prac teoretycznych prof. Zagajewskiego można wyodrębnić kilka grup:

prace dotyczące analizy generatorów elektronicznych - stałości częstotliwości drgań, efektów liniowych i nieliniowych w tych generatorach, czasu narastania drgań itp. Teoria harmonicznych prof. J. Groszkowskiego została przez T. Zagajewskiego w jego pracy doktorskiej i w późniejszych pracach rozszerzona o powiązanie zawartości harmonicznych z kształtem charakterystyki elementu nieliniowego. Pozwoliło to na znaczne poszerzenie obszaru zastosowań tej teorii, przede wszystkim na zagadnienia optymalizacji generatorów elektronicznych.
prace teoretyczne dotyczące obwodów elektrycznych stosowanych w elektronice. Za najważniejsze z nich można uznać uogólnienie pojęcia dwoistości obwodów elektrycznych, jego zastosowanie do linii długich, jak również do obwodów nieliniowych i obwodów o parametrach zmiennych w czasie.

    Pojęcie dwoistości umożliwiło prof. Zagajewskiemu nowe ujęcie zagadnienia optymalizacji generatorów elektronicznych ze względu na stałość częstotliwości i zniekształcenia nieliniowe. Dalszym tematem prac porf. Zagajewskiego było zagadnienie obwodów skoligaconych, czyli obwodów o jednakowej topologii i o elementach przekształconych z R na C lub z R na L i odwrotnie. Praktyczne wnioski z tego typu przekształceń przewidują ważną dla zastosowań w obwodach monolitycznych możliwoć zastąpienia indukcyjności w obwodach rezonansowych przez ujemne oporności. Podobieństwo obwodów elektrycznych zostało zdefiniowane przez prof. Zagajewskiego w sposób zupełnie ogólny w pracach [14-17]. Wyróżniono tam cztery rodzaje podobieństwa obwodów, którego szczególnymi przypadkami są: dualność i skoligacenie. Dla tych czterech rodzajów podobieństwa zostały określone proste związki między transmitancjami obwodów, jak również prądami i napięciami w odpowiadających sobie gałęziach obwodów. Ważne są również prace [18-21], w których prof. Zagajewski poświęcił uwagę modyfikacjom i zastosowaniom funkcji Walsha do analizy układów impulsowych, takich jak układy przerzutnikowe, układy powielające liczbę impulsów, itp.
    W 1988 roku prof. Tadeusz Zagajewski przeszedł na emeryturę. Nie przerwał jednak pracy naukowej. W swoich ostatnich pracach teoretycznych prof. Zagajewski powracał do podstawowych zagadnień nieliniowego sprzężenia zwrotnego we wzmacniaczach, symetrii elektrycznej obwodów, niestałości częstotliwości generatorów i określenia częstotliwości chwilowej.
    Syn profesora Adam Zagajewski jest jednym z najwybitniejszych polskich poetów. Córka Ewa Zagajewska-Fabrycy (obecnie na emeryturze) była pracownikiem naukowym Politechniki Śląskiej i Politechniki Szczecińskiej.
    Prof. Zagajewski został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi (1959), Krzyżem Kawalerskim (1959) oraz Krzyżem Komandorskim (1986) Orderu Odrodzenia Polski, a także Medalem Komisji Edukacji Narodowej.
    W 1992 r. Senat Politechniki Śląskiej, w uznaniu jego zasług dla rozwoju nauki polskiej i Politechniki Śląskiej, nadał prof. T. Zagajewskiemu tytuł doktora honoris causa.
    Jest on autorem licznych prac i publikacji naukowych z teorii zjawisk nieliniowych w układach elektr., teorii obwodów elektr., urządzeń nadawczych oraz elektroniki przemysłowej, m.in.:
[1] Radiotechnicze urządzenia nadawcze, podręcznik, wyd. 1 - 1949; wyd. 2 - PWT, Warszawa 1950
[2] Elektronika przemysłowa (redaktor i współautor), WNT, 1953 - 75
[3] Układy elektroniki przemysłowej, WNT, Warszawa 1964, 1971, 1973, 1978
[4] Wpływ nieliniowych elementów obwodu na stabilizację częstot1iwości generatorów samowzbudnych (1946, praca doktorska na Wydziale Elektrycznym Politechniki Warszawskiej, promotor: prof. J. Groszkowski)
[5] Generalized Duality Concept of Electrical Networks, Bull.Ac.Pol.Sci.Ser. Sci.Techn., 1 1;1963
[6] Dual and Autodual Electric Networks with Uniformly Distributed Parameters', Bull. Ac. Pol. Sci. Ser.Techn., 14; 1966
[7] Duality and Autoduality of Electric Networks with Non-Uniformly Distributed Parametrs, ibidem, 15; 1966
[8] Duality and Similarity of Non-Linear Fourpoles Applied to Vaccum-Tube and Transistor Oscillators, Bull.Ac.Pol.Sci.Techn., 14; 1966
[9] Duality of Non-Linear and Time-Varying Electric Networks, 16,1968
[10] Optymizacja tranzystorowych generatorów o napięciowych i prądowych sprzężeniach zwrotnych, Arch.El., 16; 1967
[11] Optymizacja elektronicznych generatorów RC małej częstotliwości, Wybrane zagadnienia elektroniki i telekomunikacji PWN, Warszawa 1968, ss. 147-164
[12] Wybrane zagadnienia elektroniki i telekomunikacji, praca zbiorowa, PWN, Warszawa 1968
[13] Affined Ladder Networks RC or RL, oraz Affined Networks RC or RL, BulI.Ac.Pol.Sci.Ser.Sci.Techn., 19; 1971
[14] Dual and Affined Quasi-Resonance Networks with Negative Resistances, Bull.Ac.Pol.Sci.Ser.Techn., 19; 1971
[15] General Principles of Similarity of Electric Networks (Bull. Ac. Pol. Sci. 5cr. Sci.Techn., 5; 1972
[16] Ogólne zasady podobieństwa obwodów elektrycznych (Arch.El., 22; 1973)
[17] The principles of similarity of switching circuits (Bull. Ac.Pol.Sci.Ser.Sci.Techn., 21; 1973)
[18] Similarity and autoduality of fourpoles (Bull. Ac.Pol.Sci.Ser. Sci Techn., 22; 1974)
[19] Analysis of pulse multiplication by means of Walsh functions (Bull. Ac.PoI.Sci.Ser.Sci.Techn., 25; 1977)
[20] Pulse multiplication using Walsh functions (Electronic Eng., 50, 1978, wspólnie z E. Mollem)
[21] Logic operations on Walsh functions and some of their applications (Bull. Ac.Pol.Sci. Ser.Sci.Techn., 26; 1978)
[22] Walsh functions in the analysis of flip-flop performance (Bull. Ac.Pol.Sci.Ser.Sci.Techn., 28; 1980)
[23] Criticism of the definition of instantaneous frequency (Bull.Ac.Pol.Sci. Ser. Sci.Techn. 37; 1989).
oraz ok. 60 prac i publikacji naukowych w różnych czasopismach krajowych i zagranicznych.


	Zagajewski T., Malzacher S., Kuliszkiewicz W. Wydanie 1, PWT, Warszawa 1953 1. Wstęp (7) 2. Lampy elektronowe i gazowane (13) Wstęp. Emisja elektronów. Lampy próżniowe. Lampy gazowane. Przyrządy fotoelektryczne. Lampa oscyloskopowa. Wykaz piśmiennictwa. 3. Układy lampowe (45) Wzmacniacze lampowe. Sprzężenie zwrotne. Generatory lampowe. Modulacja. Mieszanie. Prostowanie prądu zmiennego. Detekcja. Inne układy lampowe. 4. Grzejnictwo indukcyjne (81) Wprowadzenie. Podstawy fizyczne. Generatory do pieców indukcyjnych. Zastosowanie grzejnictwa indukcyjnego. Wykaz piśmiennictwa. 5. Grzejnictwo pojemnościowe (dielektryczne) (134) Wprowadzenie. Zjawisko polaryzacji. Nagrzewanie materiałów w zmiennym polu elektrycznym. Piece pojemnościowe wielkiej częstotliwości. Zastosowanie przemysłowe grzejnictwa pojemnościowego. Wykaz piśmiennictwa. 6. Pomiary w przemyśle (175) Charakterystyczne cechy elektronowych urządzeń pomiarowych stosowanych w przemyśle. Czujniki pomiarowe. Elektronowe urządzenia pomiarowe stosowane w przemyśle. Wykaz piśmiennictwa. 7. Badanie nieniszczące materiałów (266) Uwagi ogólne. Badania materiałów oparte na prześwietlaniu promieniami rentgenowskimi, gamma oraz beta. Ultradźwi?kowe metody badań nieniszczących materiałów. Badania nieniszczące metali oparte na zasadzie magnetycznej. Badanie nieniszczące metali oparte na zasadzie elektrycznej. Badania nieniszczące materiałów niemetalicznych. 8. Elektronowe układy sterowania i regulacji (318) Wstęp. Elektronowe układy sterujące. Układy regulacyjne. Wykaz piśmiennictwa. Skorowidz (385)

	Układy elektroniki przemysłowej WNT, wydanie 1, Warszawa 1964 Zestawienie oznaczeń literowych (6) 1. Wstęp (7) 2. Metody analizy układów elektronicznych (9) Uwagi wstępne. Charakterystyki i układy zastępcze elementów elektronowych. Metody wyrażania wielkości zmiennych. Analiza obwodów liniowych. Analiza obwodów nieliniowych. 3. Układy prostownicze i przetwarzające prąd (62) Uwagi wstępne. Prostowniki niesterowane. Prostowniki sterowane. Układy inwersyjne. Układy sterownicze (sterowniki) prądu zmiennego. 4. Układy wzmacniające (145) Zasadnicze pojęcia. Wzmacniacze napięciowe i prądowe. Właściwości wzmacniaczy lampowych i tranzystorowych. Sprzężenie zwrotne. Szerokopasmowe wzmacniacze napięciowe prądu zmiennego. Wzmacniacze selektywne. Wzmacniacze prądu stałego. Wzmacniacze mocy. Wzmacniacze klasy A. Wzmacniacze mocy klasy B i C. 5. Układy generacyjne (258) Zasadnicze pojęcia. Generatory LC drgań sinusoidalnych. Generatory mocy. Generatory RC drgań sinusoidalnych. Generatory drgań o przebiegach trójkątnych. Generatory impulsów prostokątnych. 6. Układy przekształcające (355) Wprowadzenie. Układy przekształcające statycznie. Układy przekształcające dynamicznie. Układy wzajemnego kształtowania paru sygnałów. Układy przekształcające liczbę impulsów. 7. Układy modulacyjne (425) Zasadnicze pojęcia. Układy modulacji amplitudy. Modulacja fazy i częstotliwości. 8. Układy demodulacyjne (452) Zasadnicze pojęcia. Układy demodulacji amplitudy. Układy demodulacji częstotliwości. Układy demodulacji i detekcji fazy. 9. Układy przekaźnikowe (482) Zasadnicze pojęcia. Napięciowe i prądowe układy przekaźnikowe. Czasowe układy przekaźnikowe. Parametryczne układy przekaźnikowe. Układy przekaźników fotoelektrycznych. Układy bramkowe. Układy logiczne. Skorowidz (538)

	WNT, wydanie 2 zmienione, Warszawa 1971 Zestawienie oznaczeń literowych (9) 1. Wstęp (11) 2. Metody analizy układów elektronicznych (13) 3. Układy prostownicze i przetwarzające prąd (75) 4. Układy wzmacniające (166) 5. Układy generacyjne (272) 6. Układy przekształcające (374) 7. Układy modulacyjne (443) 8. Układy demodulacyjne (472) 9. Układy przekaźnikowe (501) Skorowidz (565)

	Zestawienie oznaczeń literowych 1. Wstęp Zasady radiokomunikacji. Rozwój urządzeń nadawczych. 2. Obwody wielkiej częstotliwości Obwody rezonansowe. Obwody typu PI i G. Obwody o stałych rozłożonych. Materiały dielektryczne. Kondensatory stałe. Kondensatory zmienne. Właściwości cewek indukcyjnych. Cewki rdzeniowe wielkiej częstotliwości. Konstrukcja cewek indukcyjnych. 3. Wzmacniacze wielkiej częstotliwości Właściwości lamp nadawczych. Warunki pracy wzmacniaczy wielkiej częstotliwości. Analiza pracy wzmacniacza wielkiej częstotliwości. Metody obliczania wzmacniacza rezonansowego. Wzmacniacze z powielaniem częstotliwości. 4. Generatory wzbudzające Wstęp. Generatory o stabilizacji elektrycznej. Stabilizacja elektromechaniczna. Zmniejszanie częstotliwości. Synteza częstotliwości. 5. Generatory mikrofalowe Wstęp. Generatory triodowe. Generatory klistronowe. Generatory magnetronowe. 6. Neutralizacja i drgania pasożytnicze Neutralizacja. Drgania pasożytnicze. 7. Modulacja amplitudy Ogólne wiadomości o modulacji. Modulacja siatkowa. Modulacja anodowa. Wzmacniacz mocy modulowanej. Modulacja wzmacniaczy z lampami wielosiatkowymi. Ekonomiczne układy modulacji amplitudy. Modulatory. 8. Systemy modulacji szerokopasmowej Właściwości modulacji fazy i częstotliwości. Układy modulacji fazy i częstotliwości. Modulacja impulsowa. 9. Manipulacja telegraficzna Manipulacja amplitudy. Manipulacja przesuwem częstotliwości. 10. Urządzenia zasilające Warunki zasilania nadajników. Elementy prostownicze. Układy prostownicze. Filtry. Sterowanie prostowników. 11. Urządzenia pomocnicze Urządzenia chłodzące. Blokada i sygnalizacja. Automatyzacja obsługi nadajników. 12. Badania i pomiary nadajników Badanie części i podzespołów. Badania wstępne. Badanie całego nadajnika. 13. Zasady projektowania nadajników Założenia projektowe. Schemat nadajnika. Rozwiązanie konstrukcyjne. 14. Opisy nadajników Nadajniki stałe. Nadajniki ruchome. Nadajniki radioamatorskie. Wykaz piśmiennictwa Wykaz pojęć

    Inż. Leszek Siciński urodził się 28 listopada 1907 r. we Lwowie. Ukończył gimnazjum matematyczno-przyrodnicze w 1927 r. Podczas studiów na oddziale elektrycznym Wydziału Mechanicznego pracował (1943/35) jako mł. asystent w katedrze fizyki u prof. Malarskiego, następnie (1935-38) jako asystent i st. asystent w laboratorium pomiarów niskoprądowych również u prof. Malarskiego. W 1938 r. podjął pracę w Państwowych Zakładach Tele- i Radiotechnicznych w Warszawie. We wrześniu 1939 r. ewakuowany do Rumunii, przez Jugosławię dotarł w 1941 r. do Włoch. Wcielony do Wojska Polskiego pracował w 6 Oddziale Sztabu Głównego jako specjalista elektronik ds. łączności z krajem. Po przeniesieniu się do Anglii (1944 r.) do czasu demobilizacji pracował w sekcji polskiej Signal Research Development Establishment. Następnie podjął pracę w Britisch Telecommunication of Research, gdzie pracował a do przejścia na emeryturę w 1970 r.
    Był krótkofalowcem - używane znaki wywoławcze TPFO i SP3FO. Jak wszyscy krótkofalowcy w tych czasach sam konstruował radiostacje amatorskie, nie tylko zresztą na zakres krótkofalowy ale i UKF.
    Jego bratem był prof. Zbigniew Siciński.
Publikacje:

Odbiornik - nadajnik, Krótkofalowiec Polski, nr 1/1929 str. 5

3 m, Krótkofalowiec Polski, nr 2/1929 str. 23, nr 3/1929 str. 51, nr. 4/1929 str. 59

Fale bardzo krótkie. A. Jellonek i L. Siciński. Przegląd Radjotechniczny, nr 11-12/1935, str. 81; nr 13-14/1935, str.89; nr 15-16/1935, str. 97

Pomiary rozchodzenia się fal bardzo krótkich. L. Siciński i A. Jellonek. Przegląd Radjotechniczny, nr 5-6/1937, str. 17; nr 7-8/1937, str. 26

Józef Hochfelder (SP3DV)

Prof. Andrzej Jellonek

Tadeusz Jaskólski

Marian Konopacki

Józef Szpilecki

Witold Korecki (SP3II)

PSB (Kubiatowski J.); Popławski Z.: Wykaz prac naukowych Politechniki Lwowskiej w latach 1844-1945, Kraków 1994;
Politechnika Lwowska 1844-1945, Ossolineum 1992;
Siciński Z.: Wkład Politechniki Lwowskiej w polską elektrotechnikę, Ossolineum 1991, s. 19, 23, 78-81.

[sbtp11]
[plw]
[ZZE]
[internet]
[www.iele.polsl.gliwice.pl/iele/historia/lwowskie_poczatki.html]
[www.elektr.polsl.gliwice.pl/poczet.php]
[www.lwow.home.pl]
[historia.spdxc.org.pl]