Radioelektronicy polscy

Machalski Henryk

    Machalski Henryk (1835-1919), inżynier kolejnictwa, wynalazca, konstruktor mikrofonów i aparatów telefonicznych.
    Ur. 25 grudnia 1835 w Jodłówce, zm. 19 lipca 1919 we Lwowie. W latach 1856 - 1870 pracował na linii kolejowej Kraków-Wiedeń a następnie aż do emerytury w roku 1893 na linii Lwów-Czerniowce-Jassy.
    W 1872 r. jeszcze jako mł. inż. opatentował sposób łączenia baterii w obwodach sygnalizacji kolejowej za pomocą przerywacza przekaźnikowego zapewniający równomierne zużycie baterii połączonych równolegle i zapobiegający rozładowaniu baterii silniejszych przez słabsze (wn. nr. 277).
    W 1879 r. opatentował proszkowy mikrofon węglowy własnej konstrukcji (na który otrzymał jeden z pierwszych patentów na świecie - wn. nr 1628) i telefon swojego systemu wykorzystujący ten mikrofon. W tym czasie jego brat Maurycy zgłosił taki sam wynalazek w Petersburgu i czasami to on jest brany za wynalazcę obu urządzeń.
Mikrofon konstrukcji Machalskiego zawierał membranę amortyzowaną za pomocą dwóch pierścieni gumowych, komorę wypełnioną drobno sproszkowanym grafitem i śrubę dociskową zapewniajacą uzyskanie optymalnej konsystencji proszku dla danych warunków pracy. W zależności od napięcia zasilania mikrofon ten umożliwiał transmisję glosu na dystansach do 5-20 km.
    W 1881 r. Machalski transmitował przy ich użyciu koncert z Żółkwi do Lwowa. Reportaż z tego wydarzenia zamieszczony we lwowskiej "Gazecie Narodowej", rozpoczynał się od słów: Gdyby kto przed pięćdziesięciu laty zapowiedział, że będzie mówił, śpiewał i grał w Żółkwi, a będą go dokładnie słyszeć we Lwowie - większość wykształconej nawet publiczności uznałaby go za półgłówka....". Machalski pragnął zastosować swój telefon również do celów praktycznych. Z jego inicjatywy zaczęto instalować we Lwowie pierwsze prywatne aparaty telefoniczne. Początkowo, nie przyzwyczajeni do nowego rodzaju rozmowy, ludzie popełniali zabawne gafy. Podobno nawet samemu wynalazcy wydarzył się komiczny wypadek. Powróciwszy do domu z wizyty u pewnego poważnego obywatela, posiadacza jednego z pierwszych telefonów, zorientował się, że zapomniał u niego parasola. Aby się upewnić, zadzwonił z zapytaniem. Rozmówca powrócił z poszukiwań z parasolem i zawołał do słuchawki: Jest jakiś! Czy to ten?!
    Mikrofony konstrukcji Machalskiego były używane na kolejowej linii telefonicznej Lwów-Czerniowce. W 1881 r. Machalski urządził pokaz telefonu w Resursie Kupieckiej i w ratuszu w Warszawie. Szczegóły techniczne urządzenia Machalski opublikował w warszawskim Przeglądzie Technicznym (wzmianka na str. 523) i w lwowskim Czasopiśmie Technicznym.
    Mikrofon Machalskiego został zaprezentowany na Międzynarodowej Wystawie Elektryczności w Paryżu w 1881 r. i otrzymał tam srebrny medal. Prawnuczka Machalskiego Maria Walczewska przechowuje go jako pamiątkę rodzinną.
    Henryk Machalski był żonaty z Marią z d. Gorazdowską i mial córkę Jadwigę zam. Breit. Po opuszczeniu Lwowa w 1945 r. przekazała ona całą dokumentację o wynalazkach męża do Muzeum Techniki w Warszawie.

Słownik polskich pionierów techniki. Bolesław Orłowski [red.]. Wyd. I. Katowice: Wydawnictwo "Śląsk", 1984. ISBN 83-216-0339-4.

[internet]
[www.wynalazki.mt.com.pl/wyn/telefon.html]
[encyklopedia.pwn.pl]
[www.cracovia-leopolis.pl]
[Austriacki Urząd Patentowy - wnioski patentowe nr 277 i 1628]